יוהנס קרמואל לובקוביץ

CARAMUEL y LOBKOWITZ, Juan, spanischer Zisterziensermצnch, scholastischer Philosoph und Moraltheologe, auch Sprachwissenschaftler, Musikreformator, Mathematiker und Architekt. * 23. Mai 1606 in Madrid, als Sohn eines luxemburgischen Ingenieurs und einer bצhmischen Mutter, † 7. September 1682 als Bischof von Vigevano in der Lombardei. Caramuel studierte Humanitates und Philosophie in Alcalב de Henares, zusammen mit seinem Freund Juan Eusebio Nieremberg, als Schler von u.a. Benito Sבnchez. 1625 tritt C. im kצniglichen Kloster von La Espina (bei Medina de Rioseco) in den Zisterzienserorden ein. Dort studierte er unter dem blinden Musikreformator und Astronom Pedro de Ureסa, und dann weiter Theologie in Salamanca u.a. bei dem bekannten Thomisten Francisco de Araujo. Danach lehrte er drei Jahre selbst Theologie in Klצstern seines Ordens in Alcalב, Palazuelos und Salamanca und reiste nach Portugal. Ab 1632 befindet sich C. an der Universitהt Lצwen, wo er sowohl wissenschaftlich (u.a. mit dem Brsseler Arzt Jean-Baptiste Van Helmont) als auch politisch als Verteidiger der spanischen Interessen aktiv war. 1635 leitete er die Befestigungsarbeiten der Stadt gegen die allierten Franzosen und Hollהnder. In Lצwen beteiligte sich C. ebenfalls an den groen Gnadenstreitigkeiten, die erst um Michael Baius (Michel de Bay) und dann um das Werk des Jansenius entstanden sind, und begann hiermit eine brillante Karriere als Moraltheologe und Verteidiger des Probabilismus, eine Doktrin, die er nie aufgeben sollte und desshalb den Titel des `princeps laxistarum' (durch Alfonso de Liguori) erhielt und u.a. von Pascal kritisiert wurde. Nachdem er die kontroverse These seines Ordensbruders Pedro de Lorca (Gleichzeitigkeit der Snde und der Gnade im gצttlichen Dekret) zurckgezogen hatte, erhielt er schlielich 1638 den Doktortitel und wurde zum Abt von Melrose ernannt, machte jedoch nie die Reise nach Schottland. In Lצwen verfate er auch seine erste Metaphysik (`Realis et rationalis philosophia'), in der er groe Meinungsfreiheit gegenber dem damals gהngigen Thomismus, Skotismus und frhneuzeitlichen Nominalismus aufweist. Seine Logik entwickelt er zu einer `Metalogica', in der sprachliche Analysen die Ontologie (die er `Ontosophia' tauft) dominieren (zehn Weisen des `est'). Seine Metaphysik kennzeichnet sich besonders durch seine Ablehnung der `entia rationis' als `entia linguae' die er fr sprachliche Bildungen ohne Bedeutung hהlt. `Ens' wird so zum Objekt der einzelnen Potenzen bzw. Tהtigkeiten des Menschen, also zu einem grundsהtzlich redundanten metaphysischen Begriff. Als Folge der Gnadenstreitigkeiten mit Jesuiten und Jansenisten wurde ihm ein Lehrstuhl in Lצwen untersagt. Philipp IV. ernannte ihn 1644 zum Abt von Disibodenberg (Erzdiצzese Mainz). Dort vertrat er weiterhin die katholischen Interessen und betrieb eine vermittelnde Politik mit probabilistischen Ansהtzen gegenber den Protestanten. Ab 1647 befindet sich C. in Prag. Dort ergriff er ein Jahr spהter selbst die Waffen um die Stadt gegen die Schweden zu verteidigen, und verblieb dann in der Benediktinerabtei Montserrat. C. schrieb dort weiter an seinem theologischen und philosophischen Werk, unter anderem an dem Projekt einer `Theologia fundamentalis', die sowohl juristische als auch moralische Grundprobleme lצsen sollte. Naturrechtlich vertrat C. die skotistische Auffassung, die die Gesetze der zweiten Tafel nur positiv gelten lהt. In Prag vertiefte C. ebenfalls sein Studium der klassischen Sprachen sowie der Kabbala, im Kontakt mit jdischen Gelehrten. Als 1654 sein alter Freund Fabio Chigi zum Papst Alexander VII ernannt wurde, begab sich C. nach Italien, da er sich ein Kardinalsamt erhoffte, agierte aber nur zwei Jahre als Konsultor der Ritenkongregation. Vom Papst als `uomo d'ingegno, ma poco prudente' betrachtet, wurde er schlielich von Rom entfernt und bezog zwei eher abgelegene Bistmer, erst das von Campagna bei Neapel in 1656, und schlielich ab 1673 das von Vigevano (Lombardei). Wהhrend seiner italienischen Jahre beteiligte sich C. erneut an Moralstreitigkeiten, versuchte in seiner `Dialexis de non-certitudine' (1675) den Probabilismus erkenntnistheoretisch zu begrnden, und erhoffte dadurch die Aufstellung einer »moralischen Wissenschaft«, die von der natrlichen gut abgegrenzt ist und eine eigene, von der aristotelischen verschiedenen Logik besitzt (`logica moralis', oder sogar `logica caramuela': Wahrheit ist zum Beispiel nicht `index sui' sondern ertrהgt ein `minus' oder `maius'). Wissenschaftlich arbeite er am Projekt einer Universalwissenschaft, die er aus Mathematik, komparativer Grammatik der Sprachen und der Lullianischen Kombinatorik entwickeln wollte. Seine `Mathesis biceps et nova' (1670) gilt als die grצte mathematische Enzyklopהdie der Zeit. In der Geschichte der Mathematik wird C. als Grnder der binהren Mathematik gesehen, und in der Architektur als der Erfinder einer neuen mathematischen Methode (`Architectura obliqua'). In Neapel beteiligte er sich an den Aktivitהten der berhmten `Accademia degli Investiganti' (Experimente u.a. ber Magnetismus). C. beherrschte viele Sprachen, darunter auch Hebrהisch und Arabisch, entwarf selbst eine Grammatik des Chinesischen. Seine Liebe zur Literatur liessen ihn linguistische Studien zur Sprachmetrik entwickeln. Zitate der groen spanischen Autoren wie Quevedo oder Tirso de Molina werden oft als Illustrationen in seinen theologischen Werken bentzt. In seinem letzten Werk (`Leptotatos'), das das Aufsehen von Leibniz erregen sollte, erhoffte sich C. durch eine neue formalisierte Sprache die Probleme der klassischen Metaphysik und der Theologie zu lצsen, in dem er das Verb `Sein' durch eine Serie anderer Formen ersetzte (sare, sere, syre, sore, sure), und um dessen Wert zu verdeutlichen er sogar einen Beweis der Nichtexistenz Gottes entwarf. C. pflegte stהndig den Kontakt zu vielen Freunden und Gelehrten, darunter manche der grצten Geister seiner Zeit: er verfate `Objectiones' zu Descartes, dessen Dualismus er verwarf, unterhielt einen reichen Briefwechsel mit u.a. Pierre Gassendi, Juan Eusebio Nieremberg, Athanasius Kircher, Valerian Magni und dem Prager Mediziner Johannes Marcus Marci von Kronland. Seine Werke wurden sowohl in der katholischen als auch in der protestantischen Schulphilosophie des 17. Jahrhunderts viel bentzt und gelesen. C., ein wahres Universalgenie des Barockzeitalters, geriet jedoch nach dem 18. Jahrhundert trotz Wrdigung groer Autoren, wie Benito Feijoo, in vצllig ungerechtfertigte Vergessenheit. Werke: Psalterio en que un gran Prםncipe Lusitano descubriendo soberanםas de Espםritu con elocuencia devotissima y contriciףn conceptuosa, confiesa a Dios sus culpas, y pide perdףn de sus pecados, Brssel 1635; Steganographiae, nec non Claviculae Salomonis Germani, Ioannis Trithemii... Declaratio, Kצln 1635, ebd. 1638; Declaraciףn mystica de las Armas de Espaסa, Brssel 1636; Thanatosophia nempe Mortis Museum, Brssel 1637; Motivum Iuris quod in Curia Romana discreptantur de Eminentissimi D.ni Cardinalis-Ducis de Richelieu, Antwerpen 1638; Philippus Prudens, Antwerpen 1639; Coelestes Metamorphoses, sive circulares Planetarum Theoricae, in alias formas transfiguratae, Brssel 1639; Bernardus Petrum Leonem, Petrum Abailardum, et Gilbertum Porretanum triumphans, Lצwen 1639; In Regulam D. Benedicti Commentarius, Brgge 1640; Ioanne Bargantinus Lusitaniae illegitimus Rex Demonstratus... translatus in iodoma latinum a D. Leandro Van der Brand, Lצwen 1642; Rationalis et realis philosophia, Lצwen 1642; Respuesta al manifiesto del Reyno de Portugal, Antwerpen 1642; Mathesis audax rationalem, naturalem, supernaturalem, divinamque sapientiam arithmeticis, geometricis, catoptricis, staticis, dioptricis, astronomicis, musicis, chronicis, et architectonicis fundamentis substruens exponensque, Lצwen 1642; Sublimium ingeniorum crux iam tandem aliquando deposita, Lצwen 1642; Perpendiculorum inconstantia ab Alexandro Calignoto... excogitata, a Petro Gassendi bona fide tradita, et pulchro Commentario exornata; a Ioanne Caramuel Lobkowitz examinata, et falsa reperta, Lצwen 1643; Novem Stella circae Iovem, circa Saturnum sex, circa Martem non-nullae, a P. Antonio Reita detectae... De primis (et si malevis de universis) D. Petri Gassendi Iudicium Censura, Lצwen 1643; Brevissimum totius Cabalae Specimen, Brssel 1643 (im Anhang zu: H. Van der Put (Puteanus), De Anagrammatismo); De severa argumentandi methodo, Douai 1643 (auch im Anhang zur Metalogica, Frankfurt/M, 1654); Excellentissima Domus de Mello, Lצwen 1643; Bernardi doctoris melliflui elimatum ad regulam benedictam scholion, Lצwen 1643; De DD. Cisterciensum... praecedentia Libra, Lצwen 1644; Solis et artis adulteria in quibus ostenditur et spherae doctrinam aliter quam hucusque..., Lצwen 1644; Epistola ad Petrum Gassendum, in: P. Gassendi, Opera omnia, Florenz 1727, VI; Animadversiones in Meditationes Cartesianas, quibus demonstratur clarissime nihil demonstrari a Cartesio (1644), Hrsg. D. Pastine, Caramuel contro Descartes: obiezione inedite alle Meditazioni, Rivista critica di storia della filosofia, 27 (1972), 177-221; Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Bi, Nova Musica, Wien 1645; Theologia Moralis ad prima, eaque clarissima principia reducta, Lצwen 1645; Theologia Regularis, Frankfurt/M. 1646; Basis Theologiae Regularis. Tomus secundus, Frankfurt/M. 1648; Anitius Manlius Torquatus Severinus Boetius, Prag 1648; Sanctus Benedictus Christiformis, sive S. Benedicti Vita, Prag 1648, Vigevano 1680; Sacra Romani Imperii Pax, variis olim consiliis agitata, zusammen mit: Iudicium Theologicum super quaestione, An Pax qualem desiderant Protestantes, sit secundum se illicita, und: Sacrae Romani Imperii Pax licita demonstrata, Frankfurt/M. 1648; Enciclopedia concinatoria, Prag 1649; Grammatica de Pseudo-Arabico Idiomate, Frankfurt/M. 1651, Kצln 1665; Grammatica Audax, Frankfurt/M. 1651; Theologia Regularis, zus. mit Basis Theologiae Regularis. Editio secunda locupletissima, emendatissima, Venedig 1651; Maria liber, Prag 1652; Philosophia secundum dici, Frankenthal 1652; Theologia Moralis fundamentalis, praeterintentionalis, decalogica, sacramentalis, canonica, regularis, civilis, militaris, Frankfurt 1652, erw. Rom 1656; De Ecclesiae Romae Hierarchia libri decem, Prag 1653; Dominicus: hoc est venerabilis P. Dominici a Jesu-Maria, Wien 1654; Theologia rationalis par prior: Praecursor Logicus. Complectens Grammaticam audacem, Frankfurt/M. 1654 (Neudruck Bad-Cannstatt 1989, Hrsg. Ramףn Sarmiento); Metalogica, disputationes de logicae essentiae, proprietatibus et operationibus continens, Frankfurt/M. 1654; Theologia Praeterintentionalis. Est Theologiae Fundamentalis Tomus IV. Nunc primum in lucem prodit, Lyon 1654; Herculis Logici Labores tres... sive Praecursoris Logici pars altera, Frankfurt/M. 1655; Theologia moralis fundamentalis edit. secunda auctior, in qua reiectis plurimis sententiis extremis (laxis), quas merito nec veritas, nec Theologorum prudentia admittit..., Rom 1656; Cabalae Theologicae exidium: sive contra cabalistas Rabinos, qui ne unum quidem de Deo verbum in sacris Biblias contineri somniarunt, Rom 1656: Apparatus Philosophicus, Fankfurt/M. 1657, Kצln 1665; Theologia Moralis Fundamentalis. Editio Tertia, multo auctior et emendatior, tomus primus, Lyon 1657; Grammatica Linguae Latinae, Rom 1663; Apologema pro antiquissima et universalissima doctrina de probabilitate, Lyon 1663; Primus Calamus ob oculos ponens Metametricam, Rom 1663; Sintagma de Arte Tipographica, Lyon 1664; Theologia Moralis Fundamentalis, vol. II-3, 4, Lyon 1664; Primus Calamus ob oculos ponens Rhytmicam, Santo Angelo della Fratta 1665, Campagna 1668; Conceptus Evangelici... Accedit Maria Liber, apud Sanctum Angelum della Fratta, 1665; Theologia regularis, 2 Bde, Lyon 1665; Lapsi, puniti, ac reparati orbis catastrophae poema sacrum, Neapel 1666; Cursus Mathematicus, Campagna 1667; Pandoxium Physico-Ethicum, Campagna 1668; Arte nueva de mתsica inventada aסo de DC por S. Gregorio..., Rom 1669; Mathesis biceps vetus et nova, in omnibus et singulis veterum et recentiorum placita examinantur, Campagna 1670; Haplotes de restrictionibus mentalibus, Lyon 1672; Theologia Moralis Fundamentalis, 4 Bde, Lyon 1675-1676; Dialexis de Non-Certitudine, Lyon 1675; Phosphorus philosophicus, Vigevano 1677; Architectura civil recta y oblicua considerada y dibuxada en el Templo de Jerusalem, Vigevano 1678 (Neudruck Madrid 1984); Trismegistus theologicus, latine ter-maximus,... est Trismegisti Theologici tomus primus, Vigevano 1679; Sigalion Latine Harpocrates, Silentii Genus. Est Trismegisti Theologici Tomus II, Vigevano 1679; Moralis seu Politica Logica, 2 Bde, Vigevano 1680; Pandectes philosophicus. De rerum et nominum analogia, Vigevano 1680; Logica vocalis, scripta, mentalis obliqua, 2 Bde, Vigevano 1680; Critica philosophica, artium scholasticarum cursum exhibens, Vigevano 1681; Leptotatos latine subtilissimus, Vigevano 1681; Templum Salomonis rectam et obliquam architecuram exhibens, Vigevano 1681; Mathesis architectonica, Vigevano 1681; Architectura Natural, Vigevano 1682; Met-Ethica, Vigevano 1682; Physico-Ethicon, Vigevano 1682; Fragment zur Mathematisierung des Glckspiels in: J.M. Lףpez Piסero, V. Navarro Brotףns und E. Portela Marco, Materiales para la Historia de las Ciencias en Espaסa, siglos XVI-XVII, Madrid 1976, 227-228; Syntagma de arte typographica, Hrsg. V. Romani, Manziana Vecchiarelli, 1988; Zahlreiche Manuskripte sind im Kapitelarchiv von Vigevano vorhanden: Kurzliste in Juliבn Velarde Lombraסa, Juan Caramuel. Vida y obra, Oviedo 1989, 388-415. Lit.: Humanus Erdeman, Anti-Caramuel, sive Examen et refutatio dissertationis, quam de de potestate Imperatoris circa bona Ecclesiastica proposuit J. Caramuel, Trimonadi 1648; - Manuel F. Vila Real, Anticaramuel, o defenחa del manifesto del reyno de Portugal, Paris 1649; - Franciscus Bonae Spei, Nactua belgica ad aquilam Germanicam R.D. Caramuelis, Lצwen 1657; - Luis Crespםn de Borja, Quaestiones selectae morales, in quibus novae aliquae doctrinae J. Caramuel refutantur, Lyon 1658; - Francesco Verde, Theologiae Caramuelis positiones selectae, novitatis frustra appellatae ab D.L. Crespino, Lyon 1662; - Julio Mercori, Apocrisis pro doctrina de probabilitate Pr. Fagnani adversus apologiam J. Caramuelis, Paris 1664; - Franciscus a Bona Spes, Apologema retortum pro Pr. Fagnani doctrina contra doctrinam de probabilitate J. Caramuelis, Antwerpen 1665; - Juan Cבrdenas, Crisis theologica sive disputationes ex morali theologia, in quibus pro votis ill. D.J. Caramuelis quamplurimae eius opiniones ad crisim vocantur, Lyon 1670; - Carolus de Visch, Biblioteca Scriptorum Sacri Ordinis Cisterciensis, Kצln 1656, 178-197; - Lorenzo Crasso, Eloggi d'huomini letterati, Venedig 1666; - Nicolבs Antonio, Bibliotheca Hispana, Madrid 1783, 666b-671b; - Ferdinando Ughelli, Italia Sacra, Venedig 1719-1721, Bd. IV, 824-826, Bd. VII, 460-462; - Jean-Pierre Nicיron, Mיmoires pour servir א l'histoire des hommes illustres dans la Rיpublique des Lettres, Paris 1734, Bd. 29, 259-278; - Miguel de San Josי, Bibliographia, Madrid 1734, Bd. III, 47-51; - Jean-Franחois Foppens, Biblioteca Belgica, Brssel 1739, 601; - Josי Antonio Alvarez y Baena, Hijos de Madrid ilustres en Santidad, Dignidad, Armas, Ciencia y arte, Madrid 1740, III, 247; - Jacopo Tadisi, Memorie della vita di Monsignore Giovanni Caramuel di Lobkowitz, vescovo di Vigevano, Venedig 1760; - Jean-Noכl Paquot, Mיmoires pour servir א l'histoire littיraire des dix-sept provinces des Pays-Bas, de la Principautי de Liטge et de quelques contrיes voisines, Lצwen 1768, Bd. II, 175-185; - Roberto Muסiz, Biblioteca Cisterciense espaסola, Burgos 1793, 68-79, 375; - Georges Monchamp, Histoire du cartיsianisme en Belgique, Brssel 1886, 157 ff.; - Karl Werner, Geschichte der katholischen Theologie, Mnchen 1886, IV, 56-62; - Ignaz von Dצllinger und Fr. Heinrich Reusch, Geschichte der Moralstreitigkeiten in der rצmisch-katholischen Kirche seit dem sechzehnten Jahrhundert, Nצrdlingen 1889, Bd. I; - Annibale Pastore, G. Caramuel di Lobkowicz e la teoria della quantificazione del predicato, in: Clasici e Neolatini, 1 (1905), 125-135; - Maurice De Wulf, Histoire de la philosophie en Belgique, Brssel 1910, 195-196; - L. Ballesteros, Diccionario Biogrבfico Matritense, Madrid 1912, 118-120; - Moritz Cantor, Vorlesungen ber Geschichte der Mathematik, Leipzig 1913, Bd. II, 771; - Dominicus Willi, Pהpste, Kardinale und Bischצfe aus dem Cistercienserorden, Bregenz 1912; - Davםd Fernבndez Dםeguez, Juan Caramuel, matemבtico espaסol del siglo XVII, in: Revista matיmatica hispano-americana 6 (1919); - A. Pיrez Goyena, ¿ Defendiף Caramuel la falibilidad del Papa hablando `ex cathedra' ?, in: Estudios Eclesiבsticos 3 (1924), 435-438; - Joseph E. Gillet, Caramuel de Lobkowitz and his Commentary (1668) on Lope de Vega's Arte nuevo de hacer Comedias, in: Philological Quarterly 7 (1928), 120-137; - Josי Antonio Sבnchez Pיrez, La matemבtica, in: Estudios sobre la ciencia espaסola del siglo XVII, Madrid 1935, 620-626; - Ramףn Ceסal, Cartesianismo en Espaסa. Notas para su historia (1650-1750), in: Revista de la Universidad de Oviedo, 5 (1945), 17-25; - Ders., Juan Caramuel. Su epistolario con Atanasio Kircher, S.J., in: Revista de filosofםa XII/44 (1953), 101-47; - Alberto Gibboni, Un grande sconosciuto del Seicento: Mons. Giovanni Caramuele, in: Palestra del Clero 35 (1956), 959-962; - Lucien Ceyssens, Autour de Caramuel, in: Bulletin de l'Institut Historique belge de Rome 33 (1961), 329-410; - Wilhelm Risse, Die Logik der Neuzeit, Stuttgart-Bad Cannstatt 1964, Bd. I, 351-354; - D. de Bernardi Ferrero, Il Conte I. Caramuel de Lobkowitz vescovo di Vigevano. Architteto e teorico della architectura, in: Palladino 1965, 91-110; - Max H. Fish, L'accademia degli Investiganti, in: De Homine 27-28 (1968), 17-65; - Stanislav Sousedםk, Jan Caramuel, opat emauzsk‎, in: Acta Universitatis Carolinae Pragensis 9 (1968), 115-138; - Ders., Diskretnם logika Jana Caramuela z Lobkovic, in: Filozofick‎ ×asopis ×AV 17 (1969), 216-228; - Antonio Cestaro, Le Diocesi di Conza e di Campagna nell'etא della Restaurazione, Rom 1971; - Charles Naux, Histoire des logarithmes de Neper א Euler, Paris 1971, Bd. II; - K. Berka u. Stanislav Sousedםk, K relanם logice Jana Caramuela z Lobkovic, in: Acta Universitatis Carolinae - Historica et philosophica 2 (1972), 9-16; - Dino Pastine, Caramuel contro Descartes: Obiezione inedite alle Meditazioni, in: Rivista Critica di Storia della filosofia 27 (1972), 177-221; - Angela Guidoni Marino, Il colonnato di Piazza San Pietro: dall' Architettura obliqua del Caramuel al classicismo berniniano, in: Palladio 23 (1973), 81-120; - Dino Pastine, Juan Caramuel: Probabilismo ed Enciclopedia, Florenz 1975; - Dino Pastine, Dello scetticismo e del probabilismo all'operativitא: Juan Caramuel, in: Rivista critica di storia della filosofia, 30 (1975), 411-419; - Hיctor Hernבndez Nieto, Las teorםas literarias de Caramuel, Diss. University of Illinois, 1975; - Ignacio Angelelli, Ioannes Caramuel Lobkowitz: A Bio-Bibliografical Note:, in: Teorema 6/3-4 (1976), 513-517; - K. Hubka, Caramuelova `Grammatica Audax' in: Listy filologickי, 100 (1977), 16-29; - Aldo Parea, Paolo Terzi und Pinuccia Soriano (Hrsg.), L'aritmetica binaria e le altre aritmetiche di Giovanni Caramuel, vescovo di Vigevano, Vigevano, ca. 1977; - Ester Caruso, Pedro Hurtado de Mendoza e la rinascita del nominalismo nella Scolastica del Seicento, Florenz 1979, 110 ff.; - Santiago Garma, Aportaciones de Juan Caramuel al nacimiento de la Matemבtica moderna, Diss. Valencia, 1978; - Hיctor Hernבndez Nieto, Una interpretaciףn diversa de la aritmיtica natural segתn un manuscrito de Juan Caramuel, in: Journal de la Sociיtי des Amיricanistes 65 (1978), 87-101; - Hיctor Hernבndez Nieto, Comparaciףn entre Lope y Gףngora segתn un Ms. de Caramuel, in: Perspectivas de la comedia, Valencia 1979, II, 61-68; - Ders., Los manuscritos inיditos de Caramuel, in: Actas del Sexto Congreso Internacional de Hispanistas, Toronto 1980, 381-382; - Ders., Una traducciףn y resumen de Caramuel: Los apuntes sobre el teatro de Josי Alcבzar, in: Kentucky Romance Quarterly 21 (1980), 473-84; - Francesco Pavesi (Hrsg.), Caramuel e la Cultura Enciclopedica: Mostra di Manoscritti. Vigevano, Aula Magna del Seminario, 30 Ottobre-10 Novembre 1982, Vigevano 1982; - Pietro Bellazi, J. Caramuel Lobkowitz, Vigevano 1982; - Juliבn Velarde Lombraסa, Juan Caramuel y la ciencia moderna. Estudio de su obra hasta 1644, in: Actas del primer Congreso de Teorםa y Metodologםa de las Ciencias, Oviedo 1982, 503-549; - Antonio Bonet Correa, Juan Caramuel de Lobkowitz, polםgrafo paradigmבtico del Barroco (1984), in: Ders., Figuras, modelos e imבgenes en los tratadistas espaסoles, Madrid 1993, 191-234; - Juliבn Velarde Lombraסa, Juan Caramuel. Vida y obra, Oviedo 1989; - Marםa Dolores Martםnez Gavilan, La Gramatica Castellana de Caramuel (1663), in: Estudios Humanisticos. Filologםa (Universidad de Leףn) 11 (1990), 95-116; - Paolo Pissavino (Hrsg.), Le meraviglie del probabile: Juan Caramuel 1606-1682, Vigevano 1990; - Stanislav Sousedםk, Leibniz und Caramuels Leptotatos, in: Leibniz's Auseinandersetzung mit Vorgהngern und Zeitgenossen, Hrsg. I. Marchlewitz und A. Heinekamp, Stuttgart 1990, 191-199; - Stanislav Sousedםk, Universal Language in the Work of John Caramuel, in: Acta Comeniana 9/33 (1991), 149-158; - Hיctor Hernבndez Nieto, Ideas literarias de Caramuel, Barcelona 1992; - Stanislav Sousedםk, Filosofie v esk‎ch zemםch mezi stעedovkem a osvםcenstvםm, Prag 1997, 185-210; - Martin Stone, The Subtle Arts of Casuistry, Bd. I: The Casuistical Tradition from Aristotle to Kant, Oxford 2000; - Jacob Schmutz, Juan Caramuel on the Year 2000: Time and Possible Worlds in Early-Modern Scholasticism, in: Pasquale Porro (Hrsg.), The Medieval Concept of Time, Leiden 2000; - Marcelino Menיndez Pelayo, Historia de las Ideas Estיticas en Espaסa, Neuausgabe Madrid 1947, II, 320-322; - Guillermo Fraile, Historia de la filosofia espaסola, Madrid 1971, I, 395-396; - Diccionario de Historia Eclיsiastica de Espaסa, I, 1972, 343; - Josי Ferrater Mora, Diccionario de Filosofםa, Madrid 1979, I, 433-434; - Josי Luis Abellבn, Historia crםtica del pensamiento espaסol, Madrid 1981, Bd. III, 333-337; - HWPh IX, 201; - ADB III, 778-781; - DThC II, 1709-1712; - LThK2 II, 936.
1 results
keyboard_arrow_up